شرایط انجام آزمایش
تمامی آزمایش‌ها نیاز به آمادگی قبلی ندارند، ولیکن انجام بیشتر آزمایش‌ها نیازمند رعایت نکاتی است که اگر به خوبی مراعات شوند موجب رسیدن به نتایج درست آزمایشگاهی می گردند و پزشک برای بررسی سیر درمان، با قطعیت بیشتر تفسیر خواهد کرد. سوالات زیر بسیاری از سوالات شما را پاسخ خواهد داد:
به طور کلی منظور از «ناشتایی» این است که:
- نباید طی 10 الی 14 ساعت پیش از انجام آزمایش غذا خورده شود.
- نباید طی 10 الی 14 ساعت پیش از آزمایش، مایعات به غیر از آب نوشیده شود (خوردن آب طبق رژیم عادتی هر شخص اشکالی ندارد، اگرچه نباید غیر معمول باشد).
- نباید طی 10 الی 14 ساعت قبل از آزمایش آدامس جویده و سیگار کشیده شود.
- نباید از شکلات‌های مختلف، مینت (ترکیبات نعناع‌دار)، شربت‌های سینه یا قرص‌های نرم‌کننده گلو استفاده گردد.
پس اگر آزمایشی که پزشک شما درخواست کرده نیاز به ناشتایی دارد:
- می‌توانید در طول ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش، آب بنوشید.
- باید داروهایی را که پزشک اجازه قطع مصرف آنها را صادر نکرده، مثل گذشته مصرف کنید، اما آزمایشگاه را از مصرف آنها آگاه سازید.
- می‌توانید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش، دندان‌هایتان را مسواک بزنید.
نکته حائز اهمیت، آگاه بودن آزمایشگاه از سوابق بیماری و دارویی شماست؛ در صورتی که بیماری خاصی دارید یا داروی به‌خصوصی مصرف می‌کنید حتما آزمایشگاه را مطلع کنید.
| آزمایش ACTH * ناشتایی از نیمه شب |
| آزمایش آلکالین فسفاتاز Alkaline Phosphatase (ALP) |
| آزمایش α۱-Acid Glycoprotein (AGP) |
| آزمایش غربالگری اسیدهای آمینه خون Amino Acids * برای شیرخواران ۴ ساعت ناشتایی، کودکان و بزرگسالان ۱۲ ساعت |
| آزمایش اسکوربیک اسید Ascorbic Acid |
| آزمایش کلسیتونین Calcitonin |
| آزمایش سرولوپلاسمین Ceruloplasmin |
| آزمایش قند خون ناشتا (FBS) |
| آزمایش فولیک اسید Folic Acid |
| آزمایش گلوکاگون Glucaton |
| آزمایش کلسترول LDL و HDL |
| آزمایش آهن Iron |
| آزمایش تحمل لاکتوز Lactose Tolerance |
| آزمایش لپتین Leptin * 12 ساعت ناشتایی |
| آزمایش لیپاز Lipase |
| آزمایش هورمون پاراتیروئید Parathyroid Hormone (PTH) * نوشیدن آب مانعی ندارد |
| آزمایش شیلینگ یا تست کوبالامین Schilling |
| آزمایش ترانس‌تیرتین Transthyretin |
| آزمایش تری‌گلیسرید Triglycerides |
| آزمایش Vitamin A |
- شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتایی کافی است و در طی ناشتایی از خوردن چای و قهوه پرهیز شود.
- قبل از انجام آزمایش (در طی مدت ناشتایی شب قبل) و در طی دو ساعت بعد سیگار نکشید.
- پس از اینکه نمونه خون ناشتا گرفته شد، صبحانه معمولی که هر روز می‌خورید را میل نمائید.
- وقتی اولین لقمه صبحانه را خوردید، ساعت را یادداشت کنید. نمونه‌گیری دقیقاً ۲ ساعت پس از ساعت مذکور انجام می‌پذیرد.
- حتی‌الامکان صبحانه را در آزمایشگاه صرف کنید و تا زمان انجام آزمایش در آزمایشگاه منتظر بمانید.
- در طول آزمایش (در طی دو ساعت) از پیاده‌روی، ورزش و فعالیت سنگین خودداری نمائید.
- در طی این دو ساعت از خوردن هر نوع خوردنی و آشامیدنی (آب در حد متعارف اشکالی ندارد) خودداری نمایید.
- توصیه میگردد آزمایش را حتما قبل از ساعت ۱۰ صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیرتر اجتناب کنید.
- آزمایش قند ناشتا و دو ساعت پس از غذا باید در یک روز انجام شود.
- شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتایی کافی است.
- ابتدا یک نمونه خون جهت تعیین قند خون ناشتا از شما گرفته شده و سپس به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، ۷۵/۱ گرم (حداکثر ۷۵ گرم) قند به شما داده می‌شود تا میل کنید.
- توجه داشته باشید که نباید هیچ ماده‌ای برای بهتر شدن طعم محلول قند به آن اضافه شود. محلول قندی تهیه‌شده را در طی مدت ۵ دقیقه به آرامی بنوشید.
- دقیقاً دو ساعت پس از شروع مصرف محلول قند، نمونه خون از شما گرفته می‌شود.
- رعایت مواردی که در ۵ بند آخر دستورالعمل قند خون دو ساعت پس از غذا آمده است در مورد این آزمایش نیز الزامی است.
انجام این آزمایش از اواسط دهه چهارم زندگی به‌طور منظم و سالانه حداقل یک‌بار به آقایان توصیه میگردد. برای انجام این آزمایش:
- یک هفته قبل از نمونه گیری مراجعه کننده نباید معاینه مقعدی (Digital rectal exam) و ماساژ پروستات شده باشد، زیرا این اعمال ممکن است سبب افزایش موقت PSA شود.
- 48 ساعت قبل از تست موارد زیر ممنوع می باشد: دوچرخه سواری، موتور سواری، راندن دستگاه های سنگین مانند تراکتور و سایر موارد که به لگن فشار وارد می کند. فعالیت شدید بدنی بخصوص مواردی که به ناحیه پروستات فشار وارد می کند، مانند: پیاده روی طولانی مدت، اسب سواری و کاراته، تماس جنسی و انزال (مقاربت یا دفع منی به هر نحو)
- هر گونه عمل، نظیر اقدامات تشخیصی مثانه یا پروستات ( بخصوص بیوپسی پروستات )، لوله گذاری مجرا ( Catheter) و عفونت مجرای ادراری، شیمی درمانی و مصرف داروهای تستوسترون بر میزان PSA تأثیر می گذارند و لازم است حتما مراجعه کننده با پزشک مربوطه مشورت نماید و شرایط آزمایشگاه را برای باید به تعویق انداختن انجام آزمایش رعایت نماید.
آزمایش هورمون‌های تیروئید
آزمایش هورمون‌های تیروئید نیاز به رعایت محدودیت مصرف غذا و مایعات ندارند، اما به‌علت اثری که افزایش چربی‌های خون بر نتایج آزمایش‌های تیروئید دارد، حداقل ۳ ساعت قبل از آزمایش، ناشتا بودن توصیه می گردد. در صورت مصرف دارو حتماً باید با پزشک در مورد قطع یا ادامه مصرف مشورت و آزمایشگاه را از این موضوع مطلع سازید.
آزمایش پرولاکتین
پرولاکتین نوعی هورمون است که از هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود. انجام این آزمایش در اختلالات هورمونی از جمله به هم خوردن نظم عادت ماهیانه در بانوان و نیز بیماران مشکوک به تومور هیپوفیز کمک‌کننده است. پیش از انجام این آزمایش بیماران باید نکات زیر را رعایت کنند:
- شب قبل از آزمایش، لباس گشاد و راحت پوشیده و از پوشیدن لباس‌های تنگ خصوصا در ناحیه سینه و پستان‌ها اجتناب شود. معاینه و نیز تحریک پستان‌ها طی ۲۴ ساعت قبل، موجب اشتباه در نتیجه آزمایش می‌شود.
- از تماس جنسی در شب قبل از آزمایش خودداری شود.
- طی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از ورزش و فعالیت‌های شدید بدنی خودداری نموده و مصرف قرص‌های ضد بارداری، کلروپرومازین و متیل‌دوپا را پس از مشورت با پزشک معالج قطع شود.
- باید حداقل ۲ ساعت و حداکثر ۳ ساعت بعد از بیدار شدن از خواب، آزمایش انجام شود. نمونه‌هایی که زودتر از این زمان تهیه شوند افزایش ناشی از خواب را نشان خواهند داد.
- استرس در زمان انجام آزمایش خصوصاً در طی ۳۰ دقیقه پیش از آن، موجب نتایج اشتباه میگردد.
آزمایش LH/ FSH
معمولا برای بررسی سطح هورمون زنانه آزمایش های خونی در روز 3 تا 4 پریودی بنا بر نظر پزشک تجویز می شود. از جمله این آزمایش ها میتوان بهLH ، FSH، E2 و ... اشاره نمود. برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.
- آزمایش قند خون ناشتا نیازمند از ۸ تا 10ساعت ناشتایی در طی شب باشد.
- آزمایش تری‌گلیسیرید حداقل نیاز به ۱۲ ساعت ناشتایی است.
- برای انجام آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)، ۴-۸ ساعت ناشتایی کافی است؛ به‌علاوه باید حداقل از ۲ یا ۳ روز پیش از انجام آزمایش، از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری نمایند. انجام این آزمایش در کنار آزمایش کراتینین اطلاعات دقیق‌تری از نحوه عملکرد کلیه‌ها در اختیار پزشک معالج قرار خواهد داد.
- انجام آزمایش اسید اوریک و اوره خون نیاز به حداقل ۸ ساعت ناشتایی دارد.