اطلاعیه

کرم اکینوکوکوس گرانولوسوس (عامل کیست هیداتید)

کینوکوکوس انسانی (یا هیداتیدوس یا بیماری کیست هیداتید) یک بیماری انگلی است که توسط مرحله ی لاروی کرم های نواری جنس اکینوکوکوس (Echinococcus) ایجاد می شود. بیماری کیست هیداتید توسط کرم اکینوکوکوس گرانولوسوس (Echinococcus granulosus) ایجاد می شود. این انگل بخش اصلی چرخه زندگی خود را در روده سگ سانان و بخشی از آن را در بدن میزبان واسط، همچون انسان می گذراند.

کرم بالغ بین 3 تا 6 میلی متر درازا دارد و در روده باریک میزبان نهایی، یعنی سگ زندگی می کند. بدن این کرم از 3 قسمت ساخته شده است. تکه انتهایی آن دارای اندام های جنسی است و تخم کرم در آن ساخته می شود. این تخم ها از راه مدفوع سگ به بیرون می ریزند و ممکن است وارد بدن میزبان های دیگری همچون انسان، گوسفند، بز، گاو، اسب و شتر شوند. تخم پس از ورود به روده باریک میزبان جدید، رشد می کند و تبدیل به انکوسفر می شود. انکوسفر می تواند از راه دیواره روده به رگ های خونی نفوذ کند و از راه خون به بسیاری از اندام های بدن مانند کبد و شش حمله کند. در این اندام ها انکوسفر به کیست تبدیل می شود و رفته رفته بزرگ می شود و سر کرم و کیست های کوچک تر درون آن رشد می کنند. اگر سگ، این اندام های آلوده میزبان واسط را بخورد کیست وارد بدنش می شود. سپس سر کرم از کیست بیرون می زند و به مخاط روده سگ متصل می شود و پس از چند ماه به کرم بالغ تبدیل می شود.
بیماری کیست هیداتید
کیست هیداتید یک بیماری انگلی در انسان است که به دلیل خوردن تخم کرم پهن اکینوکوکوس گرانولوسوس (Echinococcus granulosus) ایجاد می شود. آلودگی به تخم این انگل بیشتر از راه خوراک آلوده، آب، خاک و خصوصاً سبزیجات آلوده به مدفوع سگ یا تماس مستقیم با سگ آلوده ایجاد می شود. تخم این انگل بیشتر در کبد و شش ها ایجاد کیست می کند. البته در اندام های دیگر همچون استخوان، کلیه، طحال، ماهیچه ها، اعصاب مرکزی و چشم هم ممکن است کیست ایجاد شود. از زمانی که انگل وارد بدن شود تا زمانی که علائم آن ظهور یابد ممکن است چند سال زمان ببرد. دل درد، تهوع و استفراغ از علائم شایع ایجاد کیست هیداتید در کبد هستند. اگر شش ها دچار کیست شوند سرفه مزمن، درد سینه و تنگی نفس از علائم خواهند بود. علائم کلی این بیماری، کم اشتهایی، و ضعف هستند. شیوع این بیماری در مناطق روستایی و مناطقی که سگ ها با انسان زندگی می کنند بیشتر است.
تشخیص بیماری
تشخیص اولیه بیماری بر اساس معاینه، علائم بالینی، شرح حال بیمار و سونوگرافی بافت آسیب دیده انجام می شود. البته تأیید نهایی جواب با آزمایش CT scan و MRI انجام می شود. همچنین کیست ها در تصویر رادیوگرافی هم مشخص خواهند بود. روش آزمایشگاهی تشخیص این بیماری بر اساس وجود آنتی بادی های اختصاصی بر علیه کیست هیداتید در سرم بیمار به کمک روش ایمنوفلورسنس غیر مستقیم است. در این روش از بیمار مقداری خون گرفته می شود و سرم آن جدا می گردد. سرم فرد مشکوک با کیست هایی که روی لام تثبیت شده اند مجاور شده و سپس آنتی بادی کونژوگه با ماده فلورسنت بر علیه IgG یا IgM انسان افزوده می گردد. لام ها سپس توسط پزشک ایمنولوژیست و به کمک میکروسکوپ فلورسنت بررسی می گردند. اگر سرم بیمار دارای آنتی بادی ضد کیست هیداتید باشد به کمک میکروسکوپ فلورسنس می توان بازتابش نور فلورسنت از کیست ها را به خوبی دید.
در آزمایشگاه میلاد اصفهان با استفاده از بهترین کیت های اروپایی دارای تأییدیه CE/IVD و تأییدیه آزمایشگاه مرجع سلامت و با روش تشخیصی به روز Immunofluorescence assay آزمایش تشخیصی کیست هیداتید زیر نظر متخصص ایمنولوژیست (دانشیار دانشگاه) انجام می پذیرد. اگر جواب آزمایش بیماران مثبت باشد، سرم تیتر شده و نتایج تصاویر ایمنوفلورسنس برای پزشکان گرامی فرستاده می شود.

تصویر میکروسکوپ فلورسنس از نمونه بیمار دارای آنتی بادی علیه کیست هیداتید.

درمان
درمان بیماری کیست هیداتید معمولاً طولانی است و گاهی نیازمند جراحی سنگین و دارو درمانی طولانی مدت است. 3 گزینه درمان برای کیست هداتید وجود دارد: درمان زیرپوستی کیست، جراحی و داروهای ضد کیست.
پیشگیری
با کنترل راه های انتقال این انگل می توان از شیوع بیماری کیست هیداتید پیشگیری کرد. از راه های کنترل انتقال انگل می توان به محدود کردن مکان گردش سگ ها و جلوگیری از خوردن گوشت آلوده توسط حیوانات اشاره کرد. سگ ها نباید از گوشت دام آلوده تغذیه کنند و آلودگی سگان ولگرد نیز می بایست بررسی شوند و دام نباید ذبح خانگی شوند. همچنین از خوردن هرگونه خوراک و آب آلوده به مدفوع سگ می بایست پرهیز شود و پس از تماس با سگ، دست ها باید با آب گرم و صابون شسته شوند. به یاد داشته باشید، روش های پیشگیری را به کودکان هم آموزش دهید.