ویروس اپشتن بار ( EBV)،از خانواده ویروس هرپس انسانی بوده و یکی از عوامل ایجاد بیماری مونونوکلئوز عفونی است. همچنین به آن، بیماری بوسه (kissing disease) نیز گفته میشود. یکی از راه‌های انتقال آن بوسیدن و رابطه جنسی است و از طریق تنفس و غذای آلوده، ناخن گیر مشترک، ظرف غذای مشترک، حتی مجاورت مسواک خیس با مسواک بقیه اعضاء محل زندگی مشترک و… نیز منتقل میشود. مونونوکلئوز عفونی یک بیماری عفونی ویروسی است که دستگاه تنفس ، کبد و دستگاه لنفاوی را درگیر می سازد. شیوع این بیماری بیشتر در نوجوانان و بزرگسالان جوان (سن ۴۰-۱۲ سال ) است.
معمولا چهار تا شش هفته پس از ورود ویروس EBVعلائم آغاز میشود که عبارتند از:
1- خستگی شدید
2- سردرد و بدن درد
3- تب
4- التهاب و تورم گلو
5- تورم غدد لنفاوی در گردن و زیر بغل
6- طحال و کبد متورم
7- راش
بسیاری از افراد در دوران کودکی با EBVآلوده می شوند اما معمولا عفونت EBVدر کودکان علامتی ایجادنکرده یا علائم از دیگر بیماری های خفیف و مختصر قابل تشخیص نیست. دربزرگسالان، معمولا بیماری بیشتر به طول می انجامد و اغلب با سندروم خستگی طولانی تری همراه است.
تشخیص بیماری:
تشخیص عفونت زمانی که علائم مشابه سایر بیماری ها باشد چالش برانگیز است و معمولا تشخیص با توجه به علائم کلینیکی بیمار، انجام تستهای آزمایشگاهی و سرولوژیک انجام شده و از سایر بیماریها قابل افتراق میگردد. تقریبا از هر ده نفر انسان بالغ، نه نفر آنها دارای آنتی بادیهایی است که نشان دهنده عفونت فعال و یا وجود عفونتی در گذشته میباشد. عفونت EBV توسط آزمایش خون و آزمایشات تخصصی ایمونولوژیک قابل تشخیص میباشد. علائم آزمایشگاهی بیماران مبتلا به این عفونت شامل موارد ذیل است:
– افزایش گلبول های سفید خون( لنفوسیت ها)
– گلبول های سفید با ظاهر غیرمعمول( لنفوسیت های آتپیک)
– کاهش نوتروفیل ها یا پلاکت ها
– اختلال عملکرد کبد
تستهای آزمایشگاهی ذیل در تشخیص بیماری کمک کننده میباشد:
تست مونواسپات:
این تست عموما جهت تشخیص پیشنهاد نمیشود. آنتی بادی های شناسایی شده با منواسپات ممکن است نتیجه شرایط دیگری غیر از منونوکلئوز عفونی باشد. همچنین مطالعات حاکی از آن است که منواسپات نتایج مثبت و منفی کاذب دارد. برای مثال آنتی بادی های هتروفیل که توسط منواسپات قابل شناسایی هستند اغلب در کودکان مبتلا به منونوکلئوز عفونی وجود ندارد. ممکن است در بهترین شرایط تست منواسپات نشان دهنده این باشد که شخصی دچار منونوکلئوز عفونی شده است ولی هرگز اثبات کننده عفونت فعال EBV نمیباشد.
آنتی ژن کپسید ویروسی (VCA)Viral capsid antigen:
این آنتی ژنها، عموما جهت تشخیص آنتی بادیهای تولید شده در فاز حاد بیماری مفید میباشد . در شروع ابتلا به عفونت،
Anti-VCA IgM در فاز حاد عفونت EBVظاهر می شود و سطح آن تا چهار الی شش هفته بالا می ماند.
Anti-VCA IgG دوتا چهار هفته بعد از شروع بیماری به حداکثر می رسد و بعد از آن کاهش اندکی پیدا کرده و برای بقیه عمر در همان حد باقی می ماند. همچنین، مطالعات حاکی از آن است که در 5 تا 10 درصد موارد IgM بر علیه VCA تمایل به ماندگاری در بدن فرد مبتلا برای چندین ماه را دارد.
آنتی ژن هسته ای 🙁 EBV nuclear antigen) EBNA
آنتی بادی بر علیه این آنتی ژن، توسط روشهای ایمونوفلورسنت استاندارد تشخیص داده میشود. لازم به ذکر است که سایر روشهای سنجش ایمونولوژیک مانند تکنیک الایزا، ممکن است نتایج مثبت کاذب در تست آنتی بادی علیه این نوع آنتی ژن داشته باشند.
این نوع آنتی بادی در مرحله حاد بیماری قابل تشخیص نمی باشد. میزان این آنتی بادی به صورت آهسته آهسته دو تا چهار ماه پس از شروع علائم بالینی رو به افزایش میگذارد و برای بقیه عمر در بدن بیمار باقی می ماند. بررسی این آنتی ژن، معمولا در تشخیص فاز نقاهت بیماری کاربرد دارد.
آنتی ژن اولیهEarly antigen (EA-D)
Anti-EA IgGدر فاز حاد بیماری ظاهر می شود و معمولا سه تا شش ماه بعد به سطوح غیر قابل تشخیص کاهش می یابد. در بسیاری از افراد وجود آنتی بادی علیه این آنتی ژن EA نشانه ای از عفونت فعال است اما در 20 درصد از افراد ممکن است این آنتی بادی برای برای سال ها بعد از ابتلا نیز باقی بماند.
لذا با توجه به مطالب فوق، تهیه یک آلگوریتم مناسب جهت تشخیص مراحل عفونت برای پزشکان محترم مفید و ضروری به نظر میرسد.
| Diagnosis | EA IgG | EBNA IgG | VCA IgG | VCA IgM |
| EBV negative | – | – | – | – |
| Early phase of acute infection | – | – | – | + |
| Acute Primary infection | +/- | – | + | + |
| Transient Phase/ Reactivation | +/- | + | + | + |
| Past infection | +/- | + | + | – |
پیشگیری و درمان
واکسنی برای پیشگیری ازEBV وجود ندارد. خودداری ازبوسیدن، استفاده از غذا و وسایل شخصی فرد آلوده موجب حفاظت دربرابر بیماری میشود. استفاده از مایعات برای هیدراته شدن، استراحت کافی و مصرف داروهای ضددرد و ضد تب به تسکین علائم کمک می کند.
تاثیر عفونت EBV بر سایر اعضا بدن:
EBV میتواند به بیماری ها و عوارض دیگری به غیر از منو نوکلئوز عفونی نیز منجر شود. افراد با ضعف سیستم ایمنی ممکن است علائم و مشکلات جدی تری را به همراه داشته باشند.
· سیستم عصبی:
عفونت EBV می تواند بر روی مغز، نخاع و اعصاب بیمار اثر بگذارد. این ویروس می تواند منجر به مننژیت ویروسی، آنسفالیت، سندرم گلین باره، آتاکسی مخچه ای حاد، اختلالات خواب و سایکوز شود.
· سیستم خونی:
EBV می تواند بر سیستم خون و مغز اسخوان اثر بگذارد. نوتروپنی با عفونت ثانویه، سندرم هموفاگوسیتیک، هیپوگاماگلبولینمی، بیماری لنفوپرولیفراتیو وابسته به X از عوارض ابتلا به ویروس EBV است.
· سرطان ها مرتبط با EBV:
لنفوم بورکیت، کارسینوم نازوفارنژیال، بیماری هوچکین و لنفوم غیر هوچکین ، لنفوم سلول های Tو اختلالات لنفوپرولیفراتیو بعد از پیوند( Post- Transplant Lymphoproliferative Disorders ) میتواند با عفونت EBV همراه باشد.
آزمایشگاه پاتوبیولوژی میلاد اصفهان مفتخر است که با استفاده از یکی از بهترین دستگاههای Liaison کمپانی Diasorin ایتالیا با استفاده از تکنیک CLIA با پزشکان محترم همکاری نموده و نتایج این تست را به صورت پنل درخواستی برای سروران گرامی ارسال نماید.
References:
1- Epstein – Barr virus Infectious Mononucleosis. MARK H. EBELL, M.D, M.S., Athens, Georgia, Am Fam Physician. 2004 Oct 1; 70(7):1279-1287
2- Epstein – Barr virus Hepatitis: A Review of Clinicopathologic Features and Differential Diagnosis. Shula Schechter and Laura Lamps. Archives of Pathology & Laboratory Medicine: October 2018, Vol. 142, No. 10, pp. 1191-1195.
3- https://www.cdc.gov/epstein-barr/about-mono.html.
4- https://www.cdc.gov/epstein-barr/about-ebv.html
بدون دیدگاه